ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΑΣ ΜΙΛΑΕΙ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥ ΓΛΩΣΣΑ

Κοίτα με στο πρόσωπο

1ο μέρος

Σας έχει τύχει ποτέ να ακούσετε έναν άνθρωπο να λέει «Α, μα είμαι τόσο χαρούμενος που σε βλέπω!» κι όμως την ίδια στιγμή να είστε σίγουροι ότι εννοεί «θα ήθελα να σε σπάσω στο ξύλο παλιομπάσταρδε!» ?

Ε λοιπόν, αυτό είναι ένα κλασικό διπλό μήνυμα.  Το στόμα λέει κάτι που είναι ψέμα.  Μέσα από τις νοητικές διεργασίες του εγκεφάλου του, ο άνθρωπος αυτός αποφάσισε να μην πει την αλήθεια, για τους όποιους δικούς του λόγους.  Το σώμα του όμως αποκαλύπτει τα πραγματικά του συναισθήματα.  Ο κόσμος συνηθίζει να αντιλαμβάνεται την ψυχή και το σώμα, σαν δύο διαφορετικά κι ανεξάρτητα κομμάτια του ανθρωπίνου όντος.  Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια.  Ο Ken Dychtwald στα βιβλία του χρησιμοποιεί την πολύ ωραία λέξη «ψυχόσωμα» (bodymind) για να υποδηλώνει συνεχώς την ενότητα αυτών των δύο συστατικών του ανθρώπου.  Για κάποιον που ξέρει να το διαβάσει, το σώμα μας είναι ένα ανοιχτό βιβλίο που διηγείται πάρα πολλά από την ιστορία μας.  Δεν αποκαλύπτει βέβαια τις σκέψεις μας αλλά υποδεικνύει κρυμμένες εντάσεις, απωθημένη θλίψη, καταπιεσμένο θυμό, επώδυνη ντροπή και τόσα άλλα.  Έτσι το σώμα μας δεν μπορεί να κρυφτεί. 

Θα ξεκινήσουμε τη μελέτη του ψυχοσώματος από το πρόσωπο και το οπτικό επίπεδο, όπως το χαρακτήριζε ο Βίλχελμ Ράιχ.

Το οπτικό επίπεδο του προσώπου, περιλαμβάνει τα αυτιά, τα μάτια, το μέτωπο και τα ζυγωματικά (τα μήλα των μαγούλων).  Όταν προστεθεί στο στοματικό επίπεδο, το οπτικό επίπεδο συνθέτει την περιοχή των «ψυχοσωμάτων» μας που αποκαλούμε πρόσωπο και αντανακλά την εσωτερική μας φύση.

Σύμφωνα με τον Alexander Lowen:

«Το πρόσωπο είναι το μέρος του σώματος που παρουσιάζεται ανοιχτά στον κόσμο.  Είναι επίσης το πρώτο μέρος που εξετάζει κανείς όταν κοιτάζει έναν άλλο άνθρωπο…  Η λέξη «πρόσωπο» χρησιμοποιείται επίσης όταν αναφερόμαστε στην εικόνα ενός ατόμου, γεγονός που συνδέει την έννοια του προσώπου με αυτή του «εγώ», αφού το εγώ σε μια απ’ τις λειτουργίες του συσχετίζεται με την εικόνα που ένα άτομο προβάλλει προς τα έξω.  “To lose face”...  Όταν κάποιος «κρύβει το πρόσωπό του», αυτό  μαρτυρά μια αίσθηση ντροπής, στην οποία το εγώ νιώθει  ταπεινωμένο.  Ένας άνθρωπος με ένα δυνατό εγώ «αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο» τις καταστάσεις (“faces up”), ενώ ένα πιο αδύναμο άτομο μπορεί να «στρέψει το πρόσωπό του μακριά» (“face away”).  Η αυτό–έκφραση εμπλέκει το πρόσωπο και η έκφραση που υιοθετούμε για το πρόσωπό μας λέει πολλά σχετικά με το ποιοι είμαστε και πως νιώθουμε.  Υπάρχει το χαμογελαστό πρόσωπο, το καταθλιπτικό πρόσωπο, το λαμπερό πρόσωπο, το θλιμμένο πρόσωπο, κλπ.  Δυστυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι αγνοούν την έκφραση του προσώπου τους και δεν είναι έτσι σε επαφή με το ποιοι είναι και το πώς αισθάνονται.  [Lowen, Βιοενεργητική]»

           

Το πρόσωπό μας είναι η μάσκα (μουτσούνα) που παρουσιάζουμε στον κόσμο κι αυτό με τη σειρά του αποκαλύπτει αρκετά σχετικά με τα εσωτερικά μας συναισθήματα.  Διαμορφώνουμε τα πρόσωπά μας σαν αποτέλεσμα του ποιος πραγματικά είμαστε και πως πραγματικά νιώθουμε, αλλά διαμορφώνουμε επίσης τα πρόσωπά μας σαν αποτέλεσμα του ποιος παριστάνουμε ότι είμαστε και πως παριστάνουμε ότι νιώθουμε.  Γι’ αυτό όταν υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στην αληθινή μας φύση και σ’ αυτό που θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε, αυτή η σύγκρουση θα καταγραφεί συχνά στους μύες του προσώπου μας σαν ένταση.  Για παράδειγμα σκεφτείτε τι κάνετε με το πρόσωπό σας όταν βρίσκεστε ανάμεσα σε ανθρώπους που απεχθάνεστε αλλά παρ’ όλα αυτά συμπεριφέρεστε σαν να τους συμπαθούσατε.  Οι πιθανότητες λένε ότι όταν είστε σε μια τέτοια κατάσταση, το πρόσωπό σας επιδεικνύει ένα είδος πλαστικού χαμόγελου και προσήλωσης, ενώ μέσα σας γρυλίζετε και δυσφορείτε.  Εάν επρόκειτο να βγάλετε αυτή τη σύγκρουση προς τα έξω, θα παρατηρούσατε πιθανότατα ότι όταν συγκρατείτε τον εαυτό σας μ’ αυτό τον τρόπο, μια μεγάλη ποσότητα έντασης συσσωρεύεται γοργά σε όλους τους μυς του προσώπου και του λαιμού.

           

Ο Ken Dychtwald περιγράφει σε ένα βιβλίο του την παρακάτω εμπειρία του:

«Πριν από αρκετές μέρες έπρεπε να πάω στο τμήμα μοτοσικλετών της Καλιφόρνια για να ανανεώσω την άδεια οδήγησής μου και έπιασα τον εαυτό μου σε μια κατάσταση που αποτελούσε χαρακτηριστικό παράδειγμα για κάποιες από τις λειτουργίες της «μουτσούνας».  Αφού πέρασα τα γραπτά τεστ και το τεστ όρασης, μου ζήτησαν να στηθώ μπροστά στην κάμερα για να μου τραβήξουν μια φωτογραφία για την νέα άδεια οδήγησης.  Δεν περίμενα ότι θα μου τραβούσαν φωτογραφία κι’ έτσι όρμησα στο μπάνιο για να σιγουρευτώ ότι τα μαλλιά μου ήταν καλοχτενισμένα και το πρόσωπό μου ήταν εντάξει.  Μετά προσπάθησα να αποφασίσω πως ήθελα να φαίνομαι στη φωτογραφία, γιατί θα με προσδιόριζε για τα επόμενα χρόνια.  Θα έπρεπε να δείξω τη διανοουμενίστικη φάτσα μου ή τη χαρούμενη;  Τη σέξι φάτσα μου ή τη σοβαρή;  Προκειμένου να δω ποιο πρόσωπο θα ήταν το πιο κατάλληλο για τη φωτογραφία της άδειας μου, ξόδεψα περίπου ένα τέταρτο μπροστά στον καθρέπτη του μπάνιου δοκιμάζοντάς τα όλα αργά, ώστε να αποφασίσω ποιο ταίριαζε καλύτερα.  Καθώς το έκανα αυτό συνειδητοποίησα ότι, με έναν ποιο ασυνείδητο τρόπο, κάνω το ίδιο ακριβώς πράγμα εκατοντάδες φορές κάθε μέρα.  Δηλαδή, καθώς συναντώ διαφορετικούς ανθρώπους και διαφορετικές καταστάσεις, κάνω συχνά το πρόσωπό μου να υιοθετεί μια έκφραση που θα του προσδώσει το συναισθηματικό τόνο που θέλω να προβάλλω, είτε το αντιλαμβάνομαι είτε όχι.  Βέβαια, δε λέω ότι το κάνω αυτό πάντα, γιατί υπάρχουν σίγουρα καταστάσεις όπου τα συναισθήματά μου και οι πράξεις μου είναι εντελώς αυθόρμητα και οι εκφράσεις του προσώπου μου δείχνουν με τιμιότητα τα αληθινά μου αισθήματα, αλλά υπάρχουν σίγουρα κι άλλες καταστάσεις όπου το πρόσωπό μου μοιάζει περισσότερο με μια μάσκα, την οποίο φορώ συνειδητά προκειμένου να υποκριθώ στον κόσμο ότι νιώθω κάτι που στην πραγματικότητα δεν το αισθάνομαι καθόλου.»

Συνήθως ελέγχουμε το πρόσωπό μας μ’ αυτό τον τρόπο πιο συχνά όταν προσπαθούμε να καλύψουμε κάποια συναισθήματα που έχουμε αποφασίσει να μην τα εκφράσουμε.  Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι είμαι σε ένα πάρτι και πλησιάζω μια ελκυστική γυναίκα για να της ζητήσω να χορέψουμε.  Σε απάντηση της κάπως νευρικής μου πρότασης απαντά ότι μάλλον δε θα χόρευε μαζί μου.  Αυτόματα νιώθω ότι με απορρίπτουν, έρχομαι σε αμηχανία και πληγώνομαι.  Στο εσωτερικό μου αισθάνομαι ολόκληρο το είναι μου να ανταποκρίνεται στο σοκ της άρνησής της κι αν άφηνα το πρόσωπό μου να εκφραστεί ελεύθερα, το λαμπερό μου χαμόγελο και η «ανοιχτή» φάτσα μου θα αντικαθιστούνταν ξαφνικά από ένα τρεμουλιαστό σαγόνι και κλαμένα μάτια.  Ωστόσο, αποφασισμένος να παραμείνω ψύχραιμος, χαμογελώ μ’ ένα ψεύτικο πλατύ χαμόγελο και σκληρό βλέμμα, προσπαθώντας να περάσω την εντύπωση ότι δεν ενοχλήθηκα καθόλου.

Αυτό αποτελεί ένα καλό παράδειγμα για το πώς καλύπτοντας τα συναισθήματά μας και παρουσιάζοντας μια ψεύτικη εικόνα προς τους άλλους ανθρώπους, «παγώνουμε» την ένταση μέσα στους μυς του προσώπου μας.  Οι μυς, τους οποίους ανειλικρινώς ελέγχουμε, καταγράφουν τελικά τις εσωτερικές μας συγκρούσεις, καθώς η ένταση που υπάρχει μέσα τους κλειδώνεται (φυλακίζεται θα λέγαμε) στις αντίστοιχες μυϊκές ομάδες.  Με την ίδια ακριβώς διαδικασία σε κάθε περιοχή του ψυχοσώματός μας, εάν συντηρήσουμε αυτή τη σύγκρουση για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, θα μετατραπεί σε μια χρόνια μυϊκή δομή και θα έχουμε δημιουργήσει μια ψυχοσωματική θωράκιση, η οποία θα μπορεί να καθορίζει τη μελλοντική υγεία, ζωτικότητα και εκφραστικότητα της συγκεκριμένης περιοχής.

Η θωράκιση στους μύες του οπτικού επιπέδου μπορεί επίσης να είναι το αποτέλεσμα μιας τραυματικής εμπειρίας, η οποία ήταν τόσο δυνατή ώστε «κλείδωσε» τους μυς σε μια χρόνια κατάσταση σύσπασης, που αντανακλά τη δύναμη και τη σφοδρότητα της αρχικής σύγκρουσης.  Ένα τέλειο παράδειγμα αυτού του τύπου του μπλοκαρίσματος βρίσκουμε στην όπερα «Τόμυ», η οποία γράφτηκε και παίχτηκε από το ροκ συγκρότημα “The Who”.

            Στην ιστορία αυτή, ένας νέος άντρας και μια γυναίκα ερωτεύονται και παντρεύονται.  Πολύ σύντομα μετά το γάμο τους, ο σύζυγος καλείται στο μέτωπο, αφήνοντας τη νέα γυναίκα του, που είναι έγκυος, μόνη της.  Ενόσω αυτός είναι μακριά, η γυναίκα γεννά ένα αγοράκι που το όνομά του είναι Τόμυ.  Όταν τελειώνει ο πόλεμος και ο πατέρας δεν επιστρέφει στο σπίτι, η σύζυγος πληροφορείται ότι χάθηκε στη γραμμή του καθήκοντος.  Θεωρώντας τον νεκρό, βρίσκει ένα νέο εραστή που νοιάζεται γι’ αυτή και φροντίζει το αγόρι που μεγαλώνει.

Τότε μια νύχτα, καθώς η γυναίκα κι ο εραστής της κοιμόνται στο κρεβάτι, ο πατέρας επιστρέφει στο σπίτι.  Πρώτα σταματάει στο δωμάτιο του υιού του για να φιλήσει το αγόρι, μετά προχωρεί προς την ανυποψίαστη σύζυγο και τον εραστή της.  Σε παροξυσμό οργής και πανικού, ο εραστής σκοτώνει τον πατέρα με ένα χτύπημα στο κεφάλι.  Αλλά καθώς διαδραματίζονται όλα αυτά, ο Τόμυ στέκεται σιωπηλά στο κατώφλι της πόρτας, παρατηρώντας τα πάντα.  Όταν η μητέρα κι ο εραστής της συνειδητοποιούν ότι ο Τόμυ είδε και άκουσε όλο το φρικτό φόνο, του ουρλιάζουν, απαιτώντας από αυτόν να σβήσει από τη μνήμη του ολόκληρο το περιστατικό.  Σα συνέπεια, το κατά τ’ άλλα υγιές αγόρι γίνεται άμεσα κουφό, μουγκό και τυφλό.  Μόνο πολύ αργότερα στη ζωή του, μετά από μια φανταστική συλλογή εμπειριών, βγαίνει τελικά ο Τόμυ από την εσωτερική του κρυψώνα, για να ξανακερδίσει την πλήρη χρήση των αισθητηριακών του ικανοτήτων.

Αυτή η ιστορία είναι τέλεια επεξηγηματική του τρόπου, με τον οποίο πολλοί από εμάς τραυματιζόμαστε εμφανώς νωρίς στη ζωή μας, από τη βίωση γεγονότων που είναι τόσο τρομακτικά ή τόσο επώδυνα, ώστε αντιδρούμε αποκόπτοντας τα αισθήματα κατευθείαν στην πηγή τους, σε πολλές περιπτώσεις σε ένα συγκεκριμένο μέρος του ψυχοσώματος ή σε κάποιο όργανο.  Στην πραγματικότητα, αυτός ο τύπος του τραυματικού μπλοκαρίσματος (σε διαφορετικούς βαθμούς), είναι πολύ συνηθισμένος και εμφανίζεται συχνά στις βιοενεργητικές, τις ραϊχικές και άλλου τύπου θεραπείες. 

[Για παραπάνω πληροφορίες σχετικά με το πώς το συναισθηματικό τραύμα μπλοκάρει την επίγνωση ολόκληρου του ψυχοσώματος, βλ. W. Reich: Η εξέλιξη της δουλειάς του, Lowen: Βιοενεργητική, Η γλώσσα του σώματος, Η προδοσία του σώματος, Ευχαρίστηση – μια δημιουργική προσέγγιση της ζωής, Η κατάθλιψη και το σώμα, Αγάπη και οργασμός, Prestera & Kurtz: Το σώμα αποκαλύπτει, Keleman: Το σώμα σας λέει τι σκέφτεται, Το ανθρώπινο έδαφος, Schutz: Εδώ έρχονται όλοι, Χαρά – Επεκτείνοντας την ανθρώπινη επίγνωση, Janov: Η πρωτόγονη κραυγή, Fast: Η γλώσσα του σώματος]

Είτε η ένταση στο πρόσωπο και η θωράκιση οφείλονται σε παρούσες ψυχοσυναισθηματικές συγκρούσεις, είτε οφείλονται σε παρελθοντικά άλυτα συναισθηματικά τραύματα, παραμένει γεγονός ότι υπάρχουν και μαστίζουν τους περισσότερους από εμάς.  Η ένταση στο οπτικό επίπεδο του προσώπου εντοπίζεται συνήθως στην περιοχή όπου λειτουργικά προκλήθηκε η σύγκρουση: π.χ. σύγκρουση που αφορά στην ακοή εντοπίζεται συχνά στην περιοχή των αυτιών, σύγκρουση που αφορά στην όραση, γύρω από τα μάτια, κλπ.

Το κάθε μέρος του προσώπου σας λέει ιστορίες για τη ζωή σας, που είναι μοναδική και την προσωπική σας ιστορία.  Για την ακρίβεια, υπάρχει μια πολύ ειδική διαγνωστική επιστήμη, η οποία λέγεται «Φυσιογνωμική» και στοχεύει στην αξιολόγηση πολύπλοκων κοινωνικών και ιατρικών φαινομένων από την υφή, τη σύνθεση και το σχήμα του προσώπου. 

-------------------------------------------------   Τέλος 1^ου μέρους   -----------------------------------------------

Σε επόμενο άρθρο θα δούμε πως το ασυνείδητό μας επηρεάζει ειδικότερα, τα διάφορα όργανα που βρίσκονται στο κεφάλι μας (αυτιά, μύτη, στόμα)

Νίκος Σπανός.

ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ "Από τον Ράιχ προς τις σύγχρονες συμπληρωματικές προσεγγίσεις"

Ε.Ι.Ν.Α.

Κέντρο Βίλχελμ Ράιχ

Αφιερώνεται στα ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ. 

Αγαπητοί συνάδελφοι και φίλοι, καλωσορίσατε…

Απόψε θα συζητήσουμε για τον καρκίνο.  Είναι ακανθώδες θέμα, δύσκολο.  Αυτή η λέξη, όπου κι όταν ακουστεί, κρύβει μέσα της πολύ πόνο, τεράστιο φόβο, αμέτρητη θλίψη και πάρα πολλή οργή.  Οι άνθρωποι (όλοι οι άνθρωποι), από τον πλέον ειδικό μέχρι τον τελείως ανίδεο, έχουν να εκφέρουν γνώμη επί του θέματος, κάτι που δε συμβαίνει απαραίτητα με τις υπόλοιπες ασθένειες.  Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων στη δύση οφείλεται στα εμφράγματα, ωστόσο ο κόσμος δεν ασχολείται και πολύ μαζί τους.  Αν ένας φίλος πεθάνει από έμφραγμα μπορούμε να το διαχειρηστούμε πιο εύκολα, στην περίπτωση του καρκίνου όμως... συχνά δεν προφέρουμε ούτε καν τη λέξη.  «από την αιπάρατη νόσο»,  «άσε, ήταν η παλιοαρρώστια» κλπ.  Ο καρκίνος προκαλεί έναν φόβο που δείχνει να βγαίνει από ένα πολύ βαθύ κομάτι του εαυτού μας, προκαλεί μια φρίκη.  Είναι η μοναδική ίσως ασθένεια της εποχής μας που την έχουμε ανάγει σε ταμπού.  Ας οδοιπορήσουμε λοιπόν μαζί από το παρελθόν ως τις μέρες μας, σε μια προσπάθεια να φωτίσουμε λίγο περισσότερο τη σκοτεινή αυτή αρρώστια.

Ο καρκίνος σαν ασθένεια ήταν γνωστός από την αρχαιότητα.  Τον γνώριζαν οι Αιγύπτιοι, οι Ινδοί και οι αρχαίοι Έλληνες. Ο Ιπποκράτης μάλιστα τον διέκρινε σε επιφανειακό και σε καρκίνο που προχωρεί σε βάθος.  Η ονομασία του αποδίδεται κατά τους περισσότερους μελετητές στο Γαληνό, ο οποίος σε ένα σύγγραμμά του παρομοιάζει τον καρκίνο των μαστών με το ζώο καρκίνο, τον κάβουρα δηλαδή, που περπατά ανάποδα.  Δε γνωρίζω αν οι αρχαίοι ιατροί είχαν ασχοληθεί με τα αίτια της καρκινογέννεσης, αλλά στις μέρες μας αυτό είναι το φλέγον θέμα. 
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν την οδοιπορεία μας εξετάζοντας τί είναι ο καρκίνος σύμφωνα με την ιατρική βιβλιογραφία.
Ο όρος «καρκίνος» δεν αποδίδεται βασικά σε μία και μόνη ασθένεια, αλλά σε μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Σε αντίθεση με τα φυσιολογικά κύτταρα στο σώμα μας, τα οποία αυξάνονται, διαιρούνται και πεθαίνουν με έναν αυστηρά ελεγχόμενο τρόπο, τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας μάζας κυττάρων, που ονομάζεται όγκος.

Τα γενικά χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων είναι ότι:
1) ανθίστανται στην απόπτωση ή και σε άλλες μορφές προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου.
2) πολλαπλασιάζονται παρουσία ή μη αυξητικών παραγόντων
3) ανθίστανται σε σήματα που σταματούν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό
4) ανθίστανται στο μηχανισμό γήρανσης 
Στα πρώτα χρόνια της ζωής, και μέχρι την ενηλικίωση του ατόμου, ο ρυθμός διαίρεσης των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού είναι έντονος. Στη συνέχεια τα κύτταρα διαιρούνται μόνο για να αντικαταστήσουν άλλα που έχουν φθαρεί ή πεθάνει. Τα καρκινικά κύτταρα διαφέρουν από τα φυσιολογικά κύτταρα, διότι συνεχίζουν να διαιρούνται ανεξέλεγκτα, εξαιτίας μεταλλάξεων του γονιδιώματος και χάρη σε ένα ένζυμο, την τελομεράση, που βρίσκεται μόνο στα γαμετικά κύτταρα και στα καρκινικά. Τα κύτταρα στα οποία εκφράζεται η τελομεράση ονομάζονται αθανατοποιημένα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη μιας μάζας κυττάρων, που ονομάζεται όγκος.
5) κάνουν μεταστάσεις
Συχνά, στους κακοήθεις όγκους τα κύτταρα εμφανίζουν διαφορετική μορφολογία σε σχέση με τα φυσιολογικά, εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς, ενώ μέσω της κυκλοφορίας του αίματος ή της λέμφου είναι δυνατόν να μεταφερθούν σε άλλα σημεία του σώματος και να σχηματίσουν δευτερογενείς όγκους, φαινόμενο που ονομάζεται μετάσταση.
6) δημιουργούν αγγεία για την αιμάτωσή τους
Πολλοί όγκοι σχηματίζουν ένα δικό τους αγγεικό δίκτυο, του οποίου η δομή είναι πιο άτακτη και πυκνή από τη φυσιολογική.

Τα παραπάνω έξι χαρακτηριστικά των καρκινικών κυττάρων αποτελούν κατ’ ουσία και έναν γενικευμένο ορισμό της νόσου.  Ας συνεχίσουμε την οδοιπορεία μας.  Εφόσον η ιατρική περιέγραψε την ασθένεια, τί ανακάλυψε για τα αίτιά της καρκινογένεσης?
Ο καρκίνος μας λένε οι γιατροί είναι πρακτικά η αποτυχία ρύθμισης της ανάπτυξης ενός ιστού. Για να μετατραπεί ένα φυσιολογικό κύτταρο σε καρκινικό πρέπει να λάβουν χώρα μία ή περισσότερες μεταλλάξεις σε γονίδια.
Τα γονίδια αυτά χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, τα ογκογονίδια, που προωθούν την ανάπτυξη του ιστού, και τα ογκοκατασταλτικά γονίδια, που είναι υπεύθυνα για τη διακοπή του κυτταρικού πολλαπλασιαμού. Συνήθως για την εμφάνιση ενός καρκινου απαιτούνται μεταλλάξεις σε πολλά γονίδια.
Οι μεταλλάξεις αυτές μπορεί να οφείλονται σε λάθη που συμβαίνουν κατά τη μίτωση, όπως η απώλεια ή ο διπλασιασμός της περιοχής ενός χρωμοσώματος. Επίσης, μια άλλη πιθανή χρωμοσωμική μετάλλαξη είναι η μετάθεση, όταν δηλαδή  δυο χρωμοσώματα συντήκονται ανώμαλα.
Ωραία μέχρι εδώ... και τί είναι αυτό που προκαλεί τις μεταλλάξεις?

Οι καρκινογόνες ουσίες και ορισμένοι τύποι ακτινοβολίας.
Κάποιες χημικές ουσίες δηλαδή που βρίσκονται είτε στον αέρα που αναπνέουμε είτε στα βρώσιμα είδη.  Για παράδειγμα ο καπνός των τσιγάρων, αναθυμιάσεις από συσκευές, χημικές ουσίες που εμπεριέχονται στο πόσιμο νερό, ακατάλληλα τρόφιμα κλπ.  Οι ουσίες αυτές απορροφούνται είτε από τους πνεύμονες, είτε από το στομάχι και περνούν στην κυκλοφορία του αίματος. Από το αίμα μπορούν να φτάσουν και να επικαθήσουν σε οποιοδήποτε σημείο του ανθρωπίνου σώματος.  Στα νεφρά, στο σηκώτι, στο πάγκρεας, στον εγκέφαλο και αυξάνουν έτσι στα αντίστοιχα σημεία την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου.  Το ίδιο αποτέλεσμα έχουν πάνω στον οργανισμό και κάποιες ακτινοβολίες, όπως για παράδειγμα η ραδιενέργεια.

Σε αυτό το σημείο αγαπητοί συνοδοιπόροι θα ήθελα να πάρουμε λίγη απόσταση και να σκεφτούμε:  οι πόλεις μέσα στις οποίες ζούμε είναι ΓΕΜΑΤΕΣ από όλα αυτά που η ιατρική μας λέει να αποφύγουμε.  Δε νομίζω ότι χρειάζεται να επιχειρηματολογήσω σε αυτό ούτε να φέρω παραδείγματα γιατί τα ξέρετε όλοι – τα ζήτε!  Η ερώτηση που με βασανίζει λοιπόν είναι: γιατί τότε δεν αρρωσταίνουμε όλοι?  Βέβαια θα πουν κάποιοι ότι το φαινόμενο είναι στατιστικό. Όμως και πάλι τα πράγματα δεν είναι ξεκάθαρα.  Γιατί κάποιος να καπνίζει αρριμανίως μέχρι τα βαθιά γεράματα χωρίς πρόβλημα (καρκίνου ενοείται) κι άλλος να παθαίνει καρκίνο στους πνεύμονες στα 30?  Γνωρίζουμε φυσικά ότι δεν έχουν όλοι οι οργανισμοί τις ίδιες αντοχές, αλλά στις υπόλοιπες ασθένειες ο μηχανισμός είναι πιο καθαρός.  Με όλα αυτά δεν θέλω να πω ότι δεν υπάρχουν ουσίες και συνθήκες που να προδιαθέτουν για καρκινογένεση.  Θέλω όμως να τονίσω ότι υπάρχουν μάλλον κι άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με την ασθένεια αυτή.

Εδώ εισερχόμαστε στις ψυχοσωματικές συνιστώσες.  Κάθε φορά που πρέπει να μιλήσω γι’ αυτό με διαπερνά ένα ρίγος.  Ο πολύς κόσμος υπομηδιά με μια υποψία ειρωνίας όταν μας ακούει να λέμε για αιτίες νόσων που αφορούν στον ψυχισμό.  (καλά αυτός όλα ψυχολογικά τα βλέπει...).  Και ξέρετε ίσως δεν έχουν τελείως άδικο.  Διστυχώς δεν υπάρχει όργανο μέτρησης που να μπορεί να αναλύσει την ψυχή, να την ανατέμνει, να την ζηγίσει ή να δεί πόσο άρρωστη είναι.   Ο Όσβαλντ Σπένγκλερ, στο μνημειώδες έργο του «η παρακμή της δύσης» το γράφει ξεκάθαρα:   Η «εμπειρική» ψυχολογία έχει την ατυχία να μη διαθέτει ούτε καν ένα αντικείμενο υπό την έννοια μιας επιστημονικής τεχνικής.  Η αναζήτηση και η λύση προβλημάτων είναι ένας αγώνας των ψυχολόγων με σκιές και φαντάσματα.  Τι είναι η ψυχή?  Αν η απλή διάνοια μπορούσε να δώσει μια απάντηση, η επιστήμη θα ήταν ήδη περιττή.  Κανένας από τους πάμπολλους ψυχολόγους των ημερών μας δεν μπόρεσε να δώσει μια πραγματική ανάλυση ή ορισμό της βούλησης, της μεταμέλειας, του φόβου, της ζήλειας, της ιδιοτροπίας, της καλλιτεχνικής διαίσθησης.

Η εξέταση και η ανάλυση των ψυχολογικών αιτίων πίσω από κάποιες ασθένειες αποτελεί επικίνδυνο έδαφος.  Παρ’ όλα αυτά, ρισκάροντας να γίνω γραφικός θα εκτεθώ (με μικρό ρίσκο είναι η αλήθεια μιας και βρίσκομαι ανάμεσά σας) και θα παρουσιάσω αυτή την άλλη πλευρά.  Οι γιατροί που έχουν ασχοληθεί με αυτή την εναλακτική θεώρηση του καρκίνου είναι διστυχώς λίγοι.  Τους βρίσκουμε στο περιθώριο, στιγματισμένους. Αυτό βέβαια δεν ακούγεται τόσο παράξενο αν συνυπολογίσει κανείς πόσο κοστίζει μια μόνο ένεση χημειοθεραπείας…  Ωστόσο τα πορίσματα της δουλειάς της «εναλλακτικής σχολής» αξίζουν τουλάχιστον τη μελέτη μας.

Συνεχίζοντας την οδοιπορία μας λοιπόν θα συναντήσουμε το Βίλχελμ Ράιχ.  Το 1934 εκδίδει το αιρετικό έργο του η «βιοπάθεια του καρκίνου».
Για να κατανοήσουμε τη θέση του Ράιχ απέναντι στον καρκίνο πρέπει πρώτα να καταλάβουμε τι ακριβώς εννοεί με τη λέξη «βιοπάθεια».  Σε κάποια σελίδα του βιβλίου του εξηγεί:
«Ο όρος βιοπάθειες αναφέρεται σε όλα τα προτσές των ασθενειών που προκαλούνται από μια βασική δυσλειτουργία της αυτόνομης ζωικής συσκευής.  Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει η δυσλειτουργία, εκδηλώνεται με μια ποικιλία συμπτωματολογικών σχημάτων ασθενείας.  Μια βιοπάθεια μπορεί να καταλήξει σε καρκίνωμα (καρκινωματική βιοπάθεια), αλλά μπορεί το ίδιο εύκολα να οδηγήσει σε στηθάγχη, άσθμα, καρδιοαγγειακή υπέρταση, επιληψία, κατατονική ή παρανοειδή σχιζοφρένεια, αγχώδη νεύρωση, σκλήρυνση κατά πλάκας, χορεία, χρόνιο αλκοολισμό, κλπ.  Έχουμε ακόμη άγνοια σχετικά με τους παράγοντες που καθορίζουν την κατεύθυνση που θ’ αναπτυχθεί μια βιοπάθεια.  Ωστόσο, για μας, πρωταρχική σημασία έχει ο κοινός παράγοντας όλων αυτών των ασθενειών.»
Και λίγο πιο κάτω συνεχίζει:
«Ο καρκινικός όγκος είναι απλώς το ορατό σύμπτωμα της ασθένειας που ονομάζουμε «καρκίνος».  Επομένως το να θεραπεύσουμε τον τοπικό όγκο χειρουργικά ή με ακτινοβολίες αποτελεί τη θεραπεία του συμπτώματος μόνο και όχι της ίδιας της ασθένειας.  Αναφορικά πια με αυτό, ο θάνατος από καρκίνο δεν είναι το αποτέλεσμα της παρουσίας ενός ή περισσότερων όγκων.  Είναι μάλλον το τελικό αποτέλεσμα της βιολογικής ασθένειας «καρκίνος» του συστήματος, που προκαλείται από μια γενικότερη διαδικασία αποσύνθεσης του οργανισμού.  Η ιατρική βιβλιογραφία δεν δίνει καμιά πληροφορία για τη φύση αυτής της ασθένειας του συστήματος.  Η λεγόμενη καρκινική προδιάθεση δείχνει απλώς ότι πίσω από τον καρκινικό όγκο δουλεύουν, ανεξερεύνητα μέχρι τώρα, θανατηφόρα προτσές.  Η διάγνωση του τοπικού καρκινικού όγκου έρχεται πάντα πολύ αργά, γιατί η βιοπάθεια έχει ήδη ολοκληρώσει την καταστροφή του οργανισμού.»
Ουσιαστικά δηλαδή τι μας λέει ο Ράιχ?  Κοιτάξτε πίσω από τον καρκίνο!  Η χημειοθεραπεία δε θα σας βοηθήσει ακόμη κι αν καθυστερήσει για λίγο τον όγκο.  Ψάξτε την αιτία…

Σε κάποιο σημείο, μας παρουσιάζει ένα περιστατικό μιας ασθενούς, η οποία είχε εμφανίσει καρκίνο στον πέμπτο αυχενικό σπόνδυλο.  Φορούσε ένα ενισχυτικό κολάρο για πολύ καιρό και το κεφάλι της ήταν σχεδόν ακινητοποιημένο.  Όπως ξεκαθάρισε αργότερα, η ασθενής χρησιμοποίησε πολύ καλά αυτό το γεγονός σαν νευρωτική άμυνα.  Ο φόβος να κινήσει το λαιμό της υπήρχε πολύ πριν χτυπηθεί ο σπόνδυλος από τον καρκίνο.  Πραγματικά, ο τρόπος που κρατούσε το κεφάλι της και το λαιμό της ήταν μόνο ένα στοιχείο από τη γενική βιοφυσική στάση που έπρεπε να κατανοήσουμε όχι σαν το αποτέλεσμα, αλλά σαν τη βιοπαθητική αιτία του καρκίνου της.
Ο καρκίνος είναι μια ασθένεια που επηρεάζεται αποφασιστικά από τον «πολιτισμένο» μας τρόπο ζωής.  Αφορά με την ίδια αξία και το διαιτολόγο και τον ενδοκρινολόγο και τον ερευνητή των ιών.

Ο Ράιχ μας εξηγεί σελίδα με τη σελίδα, ότι η βιοπαθητική συρρίκνωση είναι η συνέπεια μιας χρόνιας, σταδιακής συστολής, της αυτόνομης ζωικής συσκευής.  Ανακάλυψε δε, πως μια χρόνια διαταραχή της σεξουαλικής λειτουργίας πρέπει κατ’ ανάγκη να συμπίπτει με μια βιοπάθεια.  Η σεξουαλική λίμναση αντιπροσωπεύει μια θεμελιώδη διαταραχή του βιολογικού παλμού.  Ο κεντρικός μηχανισμός μιας βιοπάθειας είναι μια διαταραχή στην εκφόρτιση της βιοσεξουαλικής διέγερσης.  Πίσω από κάθε όγκο, συμβαίνει πραγματικά μια συρρίκνωση του αυτόνομου συστήματος. 
Σε άλλο σημείο της «βιοπάθειας του καρκίνου» γράφει:
«Η σύνδεση μεταξύ διαταραχής στην εκφόρτιση της σεξουαλικής ενέργειας και καρκίνου, δεν έχει εξεταστεί προσεκτικά.  Οι αναπνευστικές διαταραχές και οι μυϊκοί σπασμοί είναι άμεσες συνέπειες ενός αποκτημένου φόβου για τη σεξουαλική διέγερση (οργαστική ανικανότητα).  Φτωχά φορτισμένα, σπαστικά όργανα ή όργανα με ανεπαρκή αναπνοή αναπτύσσουν μια βιολογική εξασθένιση που τα κάνει πολύ ευπρόσβλητα σε καρκινογόνα ερεθίσματα κάθε είδους.  Όργανα που λειτουργούν με βιολογικά φυσικό τρόπο αντέχουν στα ίδια ερεθίσματα.»
Ο Ράιχ, σύμφωνα με την κλινική πρακτική του, συνέδεσε τη σεξουαλική λειτουργία με τον καρκίνο συνοψίζοντας σε τέσσερις παράγοντες:
1) Φτωχή εξωτερική αναπνοή που προκαλεί μια διαταραχή στην εσωτερική αναπνοή των ιστών
2) Διαταραχές στις οργονοτικές λειτουργίες της φόρτισης – εκφόρτισης των αυτόνομων οργάνων, ιδιαίτερα των σεξουαλικών
3) Χρόνιοι τοπικοί σπασμοί του μυϊκού συστήματος
4) Χρόνια οργαστική ανικανότητα

Ο καρκίνος είναι μια σήψη των ιστών, που συμβαίνει ενώ το σώμα είναι ακόμη ζωντανό και προκαλείται από την πείνα του οργανισμού για ηδονή.  Ο Ράιχ μας λέει ότι ευθύνεται ολόκληρος ο τρόπος θεώρησης της ζωής μας: ο ηθικισμός μας, ο σεξουαλικός ακρωτηριασμός των παιδιών και των νέων, οι προκαταλήψεις στην ιατρική και στην εκπαίδευση.  Επιπλέον, κάναμε μια ασυγχώρητη πράξη: ανεχτήκαμε και ανεχόμαστε ακόμη την παρουσία των πραγμάτων εκείνων που δυσχεραίνουν τη φυσική ερωτική ζωή – πορνογραφία, σεξουαλικό κουτσομπολιό και συκοφαντία, σεξουαλικό ψυχαναγκασμό και μεσαιωνικούς σεξουαλικούς νόμους.  Βρώμικες φαντασιώσεις, είτε υποκριτικά ηθικές, είτε ανοιχτά σαδιστικές και πορνογραφικές, καθορίζουν τον τρόπο που ανατρέφονται τα παιδιά μας.

Ας συνεχίσουμε την οδοιπορία μας.

Θα συναντήσουμε έναν γερμανό γιατρό των ημερών μας, τον Dr. Hamer, του οποίου το μότο είναι: «Η ασθένεια, είναι η τέλεια λύση που βρίσκει ο εγκέφαλος στο πρόβλημα των εσωτερικών συγκρούσεων!»  Περιττό βέβαια να πω ότι έχει δεχτεί σκληρή κριτική από το ιατρικό κατεστημένο, που τον έχει απομονώσει…
Ο γιατρός Ρίκε Γκέερτ Χάμερ (Ryke Geerd Hamer) υπήρξε για πολλά χρόνια διευθυντής σε μια γερμανική κλινική.  Η προνομιούχος θέση του, του επέτρεψε να συναντήσει πολλούς καρκινοπαθείς.
Σύμφωνα με τον Χάμερ, χάρη στις περιστάσεις, στην τύχη και στην λεπτομερή παρατήρηση, ανακάλυψε τους θεμελιώδεις νόμους που εξηγούν το μηχανισμό της εμφάνισης του καρκίνου.  Υποστηρίζει δε, ότι μπορούμε πραγματικά να μιλήσουμε για νόμους, αφού οι επαληθεύσεις που έγιναν από τον ίδιο και από άλλους ερευνητές και θεραπευτές έδειξαν ότι όλοι ισχύουν στο 100% των περιπτώσεων.

Ο νόμος του καρκίνου που διατυπώθηκε από τον Χάμερ είναι ο εξής: «Όλοι οι καρκίνοι προκαλούνται και ενεργοποιούνται από έντονες και βίαιες εσωτερικές συγκρούσεις που τις βιώνουμε χωρίς να τις εκφράζουμε.  Η φύση της εσωτερικής σύγκρουσης καθορίζει την περιοχή του εγκεφάλου που θα πληγεί και το όργανο στο οποίο θα εντοπισθεί η ασθένεια''.     Παρατήρησε για παράδειγμα ότι, οι ασθενείς που είχαν, καρκίνο των οστών, είχαν όλοι βιώσει κάποιο σοκ, κάποιο στρες, κάποια έντονη και βίαιη (αιφνίδια) εσωτερική σύγκρουση κατά την οποία αισθάνθηκαν υποτιμημένοι.    Επιπροσθέτως, παρατήρησε ότι σε όλους τους ασθενείς που είχαν προσβληθεί από τον ίδιο καρκίνο, είχε εμφανισθεί ένα σημάδι στην ίδια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου τους.   Έτσι, ανακάλυψε ότι σε κάθε τύπο στρες αντιστοιχούσε η ίδια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου και το ίδιο συγκεκριμένο όργανο, πάντα το ίδιο.

Έτσι προέκυψε μια κατηγοριοποίηση:
Ο καρκίνος των οστών αντιστοιχεί στην εσωτερική σύγκρουση της υποτίμησης.
Ο καρκίνος των πνευμόνων στον έντονο φόβο του θανάτου.
Ο καρκίνος του αριστερού στήθους σε μια γυναίκα δεξιόχειρα, στη έντονη εσωτερική σύγκρουση σε σχέση με ένα παιδί (πραγματικό, εικονικό, φανταστικό ή συμβολικό).
Ο καρκίνος του δεξιού στήθους σε μια δεξιόχειρα γυναίκα αντιστοιχεί σε εσωτερική σύγκρουση γενικά με τον σύντροφο (σε μια γυναίκα αριστερόχειρα, οι αντιστοιχίες αντιστρέφονται).
Ο καρκίνος του προστάτη αντιστοιχεί στη σεξουαλική εσωτερική σύγκρουση (πραγματική ή συμβολική) σε σχέση με τα παιδιά ή τους απογόνους (ή την ικανότητα δημιουργίας).
Και ούτω καθεξής, για όλους τους καρκίνους...

Αυτός ο νόμος έχει επιβεβαιωθεί εδώ και σχεδόν 20 χρόνια από εκατοντάδες θεραπευτές (εκπαιδευμένους από τον Χάμερ ή τους διαδόχους του), σε χιλιάδες ασθενείς, χωρίς εξαίρεση. Αυτό που είναι φανταστικό σε αυτήν την ανακάλυψη είναι ότι ο μηχανισμός «σύγκρουση - εγκέφαλος – όργανο» λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις.
Για να το πούμε και αλλιώς, όσο η εσωτερική σύγκρουση είναι ενεργή, η περιοχή του εγκεφάλου που δραστηριοποιείται δίνει διαταγή στη βιολογική διαδικασία να παράγει καρκινικά κύτταρα στο όργανο που διαλέχτηκε για να εκφράσει την ανισορροπία.
Αντιθέτως, όταν το άτομο λύσει την εσωτερική του σύγκρουση (με οποιονδήποτε τρόπο και αν το κάνει αυτό) και βάλει τέλος στο έντονο στρες του, η ίδια περιοχή του εγκεφάλου αντιστρέφει το πρόγραμμα και δίνει αμέσως διαταγή στη βιολογική διαδικασία, να σταματήσει την παραγωγή καρκινικών κυττάρων και να καταστρέψει τον όγκο που έχει δημιουργηθεί στο όργανο... 

Στις ομιλίες που έκανε στο κοινό, ο γιατρός Χάμερ, για να εξηγήσει τη διαδικασία πρόκλησης του καρκίνου, έδινε πρώτα-πρώτα ένα παράδειγμα παρμένο από την ζωική βιολογία, αυτό μιας αλεπούς που βρέθηκε σε κατάσταση μεγάλου στρες σχετικά με την επιβίωσή της.
Ας φανταστούμε ότι μια αλεπού δεν έχει καταφέρει να πιάσει την παραμικρή λεία εδώ και τρεις μέρες. Βρίσκεται σε κατάσταση μεγάλου στρες σχετικά με την σωματική της επιβίωση, όταν επιτέλους, καταφέρνει να αιχμαλωτίσει ένα μικρό κουνέλι που περνάει από εκεί.    Τη στιγμή που ετοιμάζεται να το δαγκώσει, να το ξεσκίσει και να το φάει, η αλεπού ακούει έναν από τους χειρότερους εχθρούς της να πλησιάζει: τον κυνηγό. Τώρα η αλεπού μας βρίσκεται σε τρομερό δίλημμα, ανάμεσα σε δύο απειλές: Αν φάει το γεύμα της, για να ικανοποιήσει την ανάγκη της για τροφή, κινδυνεύει να σκοτωθεί με την κοιλιά γεμάτη, αν το σκάσει – αφήνοντας τη λεία της – κινδυνεύει ίσως να πεθάνει της πείνας λίγο αργότερα. Για να βγει από αυτό το δίλημμα, αποφασίζει να καταπιεί ολόκληρο το πόδι του κουνελιού και να φύγει μακριά.    Εκείνη τη στιγμή, ένας άλλος κίνδυνος απειλεί την αλεπού: Κινδυνεύει να πεθάνει από απόφραξη εντέρου, επειδή αυτό το ολόκληρο πόδι δεν μπορεί ούτε να ξανανεβεί από το στομάχι, ούτε να συνεχίσει τη διαδρομή του μέσα στο έντερο. Βρισκόμαστε – λέει ο Χάμερ – μπροστά σε μια έντονη και βίαιη εσωτερική σύγκρουση που σχετίζεται με την ανάγκη να χωνευτεί κάτι.
Για να λύσει αυτό το πρόβλημα, ο εγκέφαλος ενεργοποιεί την τέλεια λύση που θα εξασφαλίσει την επιβίωση του ζώου: Ενεργοποιεί ένα πρόγραμμα παραγωγής πεπτικών υπερκυττάρων στα τοιχώματα του στομαχιού.  Στόχος; Η χώνεψη του ποδιού που έχει σφηνώσει στο στομάχι, να γίνει πέντε φορές πιο γρήγορα και πέντε φορές καλύτερα.   Όσο ο στόχος δεν επιτυγχάνεται, ο εγκέφαλος συνεχίζει να διατάζει την παραγωγή αυτών των πεπτικών υπερκυττάρων που έχουν σαφώς ανώτερες επιδόσεις από τα κανονικά. Αλλά μόλις το πόδι χωνευθεί εντελώς, μια διαδικασία βιοανάδρασης, ενημερώνει τον εγκέφαλο ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί.   Στη στιγμή, ο εγκέφαλος βάζει τέλος στο πρόγραμμα της παραγωγής και δίνει διαταγή να εξαλειφθούν αυτά τα υπερκύτταρα, που θα απέβαιναν επικίνδυνα εάν παρέμεναν στο στομάχι.  Μερικές ημέρες αργότερα, αν ναρκώσουμε την αλεπού και εξετάσουμε τα τοιχώματα του στομαχιού της, θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε ουλές, μάρτυρες της πρόσφατης εξάλειψης των υπερκυττάρων.   Συμπέρασμα: Χάρη σ’ αυτόν τον προγραμματισμό, τον εγγεγραμμένο στη βιολογική διαδικασία εδώ και εκατομμύρια χρόνια, ο εγκέφαλος της αλεπούς διάλεξε την καλύτερη ανάμεσα σε όλες τις λύσεις, έτσι ώστε να εξασφαλίσει την επιβίωσή της.

Το μόνο που δεν σας είπα ακόμη, είναι ότι αυτά τα υπερκύτταρα είναι αυτό που κοινώς αποκαλούμε, καρκινικά κύτταρα του στομαχιού!
 Ας σημειώσουμε τέλος, ότι ο γιατρός Κλωντ Σαμπά (Claude Sabbah) γενίκευσε τις ανακαλύψεις του Χάμερ αποδεικνύοντας ότι όλες οι ασθένειες, όποιες και αν είναι αυτές (από την πιο καλοήθη ως την πιο σοβαρή), είναι αποτέλεσμα κάποιου σοκ ή στρες που το βιώσαμε χωρίς να το εκφράσουμε και ενεργοποιούνται από τον εγκέφαλο, ως η τέλεια λύση για την εξασφάλιση της επιβίωσης.

Στηριζόμενοι στη βακτηρία του οδοιπόρου πάμε προς την επόμενη στάση μας:
Ο (επίσης Γερμανός και επίσης αμφιλεγόμενος) ιατρός και ψυχοθεραπευτής Ρύντιγκερ Ντάλκε.  Στο δίτομο έργο του "Η ασθένεια ως γλώσσα της ψυχής" έχει αφιερώσει ένα μεγάλο κεφάλαιο στον καρκίνο.
Πίσω από τη διάγνωση του καρκίνου, μας λέει, κρύβεται μια μεγάλη δομή, που μπορεί να εκφραστεί σε πλήθος συμπτωμάτων, το καθένα από τα οποία πλήττει τον άνθρωπο σε ολόκληρη την ύπαρξή του, ανεξάρτητα από το όργανο στο οποίο είχε πρωτοπαρουσιαστεί.  Ως εκ τούτου, η πορεία του καρκίνου είναι υπερβολικά σύνθετη για να τη συνδέσουμε μοναχά με το όργανο που προσέβαλε.  Η τάση του να εξαπλώνεται σε όλο το σώμα, μαρτυρεί ότι απαιτεί ολόκληρο τον άνθρωπο.  Η μάστιγα του καρκίνου στην εποχή μας δεν πλήττει μόνο τους άμεσα ενδιαφερόμενους αλλά ολόκληρη την κοινωνία, η οποία τον ανακηρύσσει σε ταμπού, όπως καμιά άλλη ασθένεια.
Και αυτό γίνεται, γράφει σε άλλο σημείο ο Ντάλκε, γιατί καμιά άλλη ασθένεια δεν αναδεικνύει με τόση σαφήνεια τη σχέση μεταξύ σώματος, ψυχής, πνεύματος και κοινωνίας.

Η ατμόσφαιρα στην οποία ζει ένας ασθενής που θα νοσήσει από καρκίνο θα μπορούσε γενικά να περιγραφεί ως ένας βίος αβίωτος. Πρόκειται για μια ζωή καταπιεσμένη.  Συχνά οι ασθενείς δεν συνειδητοποιούν την υποβόσκουσα κατάθλιψή τους, όπως και ότι καταπιέζουν τις προσπάθειες του σώματός τους για απελευθέρωση.  Το περιβάλλον τους δεν αντιλαμβάνεται τίποτα, γιατί οι ασθενείς δεν δείχνουν καμιά διάθεση να επικοινωνήσουν κι ακόμα λιγότερη να συμμεριστούν τη ζωή τους με τους άλλους.  Μόνον όταν σπάσει το φράγμα και ξεσπάσει η καταπιεσμένη ζωή τους, η τάση να συμμεριστούν εκφράζεται δυναμικά και αλύτρωτα.  Αυτή ακριβώς η διαδικασία φαίνεται καθαρά στον τρόπο με τον οποίο εμφανίζεται η νόσος.
Η εκρηκτική, χαοτική, απρόσεκτη και ανυπολόγιστη ανάπτυξη του καρκινικού κυττάρου, δεν αναχαιτίζεται πια ούτε από τα ξένα εδάφη, ούτε από τη ζωτική βάση της ζωής του ασθενούς.  Αγνοούνται πεισματικά οι νόμοι της.  Το νεοπλασματικό κύτταρο παραβλέπει τους κανόνες της φυσιολογικής συμβίωσης στην κοινωνία των κυττάρων, τσακίζοντας ανελέητα τα σημαντικά ταμπού της ζωής.  Αντί να καταλάβει τη μόνιμη θέση του και να εκπληρώσει τα καθήκοντά του, ανατινάζει απειλητικά κάθε φραγμό.  Με άγρια, εγωκεντρική διαίρεση, εξαπλώνεται προς όλες τις κατευθύνσεις.
Τι συμβαίνει δηλαδή στην ουσία?  Τα ερεθίσματα για αλλαγές στη ζωή του πάσχοντος που επί χρόνια απωθούνταν, εξαπλώνονται στο σώμα με τη μορφή μεταλλάξεων. 
Ο κατάλογος των ευθυνών, που πρόθυμα σήκωνε στις πλάτες του ο ασθενής, αλλά και των επιτυχιών του, ήταν το κατάλληλο πέπλο πίσω από το οποίο οργίαζαν η αίσθηση του κενού και η κατάθλιψη.
Μέσα από την, ως τώρα, τέλεια κοινωνική προσαρμογή αναπτύσσεται ξαφνικά ένας εγωιστικός παρασιτισμός χωρίς σεβασμό των δικαιωμάτων του άλλου.  Ό,τι μέχρι τώρα ο ασθενής δεν αποτολμούσε να εκφράσει, ανεβαίνει από τη σκιά ως επί μακρόν απωθημένη απαίτηση.  Ο οργανισμός κατακλύζεται από μεταστάσεις.  Ο σπόρος που επί χρόνια κοιμόταν, καρποφορεί σωματικά σε χρόνο ρεκόρ, αποκαλύπτοντας πόσο ισχυρή ήταν μέχρι τώρα η επιθυμία του για αυτοπραγμάτωση και αδυσώπητη επιβολή των δικών του συμφερόντων.  Με την έκρηξη της νόσου, γίνεται ορατό στη συμπεριφορά του ασθενούς ένα μεγάλο μέρος της απωθημένης απαίτησης του Εγώ.  Βγαίνοντας στην επιφάνεια  προκαλεί έκπληξη στο περιβάλλον, γιατί ακόμη και τα ειρηνικότερα άτομα απαιτούν ξαφνικά να περιστρέφεται το παν γύρω απ’ αυτά και την «ασθένειά» τους.  Με τη διάγνωση ως άλλοθι, αποτολμούν να αναστρέψουν το παγιωμένο καθεστώς και να «χορεύουν τους άλλους στο ταψί».

Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να προσέξετε και μια πολύ ενδιαφέρουσα σύγκριση που κάνει ο Ντάλκε ανάμεσα στον καρκίνο και στην κοινωνία μας.  Γράφει:
Η δομή του καρκίνου δεν καθορίζει τον κόσμο μας σε αδρές μόνο γραμμές, αλλά καταδιώκει μέχρι τελευταίας λεπτομέρειας καθέναν που την αντιλαμβάνεται.  Μια κατανοητή εικόνα των τάσεων επέκτασης του καρκίνου μας δίνει η ανάπτυξη των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.  Σε δορυφορικές φωτογραφίες καταγράφεται η καρκινική τους διείσδυση στο περιβάλλον τοπίο.  Όπως κι ο καρκινικός όγκος, στηρίζονται κι αυτές σε απωθητική, διεισδυτική ανάπτυξη, ενώ την ίδια στιγμή προωθούν, υπό μορφή δορυφορικών προαστίων, βιομηχανικών ζωνών και άλλων μεταστατικών δραστηριοτήτων.  Αν παρατηρήσουμε τη γη στο σύνολό της, πως κάθε άκρη της κατατρώγεται με καρκινικό τρόπο, πως την εκμεταλλεύονται ασύστολα και ληστεύουν την ικανότητα αντίστασής της, μας δίνει την εικόνα ανθρώπινου οργανισμού που έχει υποστεί επίθεση από καρκίνο. 
Βλέπουμε δηλαδή αγαπητοί φίλοι ότι ο καρκίνος ταιριάζει πλήρως με την εποχή μας.  Δεν είναι τυχαία λοιπόν η εξάπλωσή του σε πανδημία, αν σκεφτούμε το νόμο της αναλογίας.

Ας συνεχίσουμε την οδοιπορία μας.
Παρότι μπορεί να σας φανεί παράδοξο, θα επικαλεστώ τώρα ένα εδάφιο της βίβλου, που έρχεται από το μακρινό παρελθόν αλλά ταιριάζει γάντι νομίζω στο θέμα μας.  Στην αποκάλυψη του Ιωάννου (Γ.16) διαβάζουμε «ούτως ότι χλιαρός ει, και ούτε ζεστός ούτε ψυχρός, μέλλω σε εμέσαι εκ του στόματός μου».  Το χωρίο αυτό μπορούμε να το δούμε κάλλιστα από ψυχαναλυτική σκοπιά.  Μας λέει ότι οφείλουμε να εγκαταλείψουμε τη μέση, που έχει τη μορφή του σαθρού συμβιβασμού.  Εδώ βρίσκεται το επίκεντρο του μαθήματος που οφείλει να πάρει ο καρκινοπαθής.  Η ήρεμη μέση οδός, που τόσα χρόνια είχε υιοθετήσει δεν έφερε τους αναμενόμενους καρπούς.  Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν θα θελήσει να τραυματίσει κανέναν με ένα ασυμβίβαστο «Όχι», αλλά και δεν  θα χαρίσει σε κανέναν την ευτυχία ενός «Ναι» άνευ όρων.  Στην άνετη μέση, που επέλεξε σύμφωνα με την αρχή της ελάχιστης δυνατής αντίστασης, δεν θα συναντήσει παρά το θάνατο!
Πόσες φορές δεν κατάπιαμε τα λόγια μας από φόβο μην προκαλέσουμε σύγκρουση; Φοβόμαστε συχνά να πούμε δυσάρεστα πράγματα επειδή πιστεύουμε ότι είναι προτιμότερο να διατηρούμε την ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους.    Όμως αυτή η ειρήνη είναι απατηλή, αφού μέσα μας μπορεί να γεννιέται ένα ισχυρό βίαιο συναίσθημα.   Μη λέγοντας τίποτα, αυξάνουμε την αίσθηση απογοήτευσης και μνησικακίας μέσα μας, μέχρι που η κατάσταση γίνεται αφόρητη.  Τότε, είτε ξεσπάμε βίαια πάνω στον άλλο, οπότε συμβαίνει αυτή η σύγκρουση και η ρήξη που ακριβώς θέλαμε να αποφύγουμε, είτε καταπίνουμε τα συναισθήματά μας γι’ άλλη μια φορά, και τότε συμβαίνει ο καρκίνος ή μια άλλη ασθένεια, που μας καλεί να εξετάσουμε προσεχτικά την ανισορροπία που έχουμε δημιουργήσει.

Μια πολύ εύστροφη ρήση, που δεν αφορά μόνον στον καρκίνο, είναι αυτή που συνήθιζε να λέει ο Carl Whitaker: «Αν  μπορέσουμε να εγκαταλείψουμε τον ιεραποστολικό μας ζήλο, έχουμε λιγότερες πιθανότητες να κατασπαραχθούμε από τους κανίβαλους…»

Ένα από τα τελευταία σημεία που θα ήθελα να σταθώ, είναι το δικαίωμα του ασθενούς να ξέρει ΟΛΗ την αλήθεια για την κατάστασή του.  Σε πολλές χώρες του εξωτερικού αυτό είναι αυτονόητο, στην Ελλάδα όμως πολύ συχνά ο καρκινοπαθής βρίσκεται σε άγνοια.  Η ιατρική εκείνη που αποσιωπά στον ασθενή τη διάγνωση και του λέει ψέματα, μπορεί ίσως να φαίνεται σε κάποιους πιο ανθρώπινη, αλλά ανακόπτει κάθε ευκαιρία εξέλιξης, που ίσως υπάρχει.  Για να κατορθώσει κάποιος να αναστρέψει την πορεία ενός καρκίνου, χρειάζεται να γνωρίζει όλες τις παραμέτρους που τον αφορούν.  Από κει και πέρα οι αποφάσεις και ο αγώνας είναι δικά του.

Ωστόσο η πρόληψη παραμένει πάντα ανώτερη της θεραπείας.  Συγκέντρωσα λοιπόν μερικές απλές οδηγίες προς ναυτιλλόμενους.  Ακόμη κι αν δεν πιστέψουμε ότι θα μας γλιτώσουν από βαριές ασθένειες, σίγουρα  θα μας προσφέρουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής.  Ας ήμαστε σε εγρήγορση κι ας προσπαθούμε πάντα:

Να εκφράζουμε τις ανάγκες μας.
Να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. 
Να τολμούμε τις αντιπαραθέσεις. 
Να αναγνωρίζουμε και να δεχόμαστε την πραγματικότητα όπως αυτή είναι.  
Να τελειώνουμε τις όποιες συναισθηματικές εκκρεμότητες έχουμε με τους άλλους.   
Να συγχωρούμε.

Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό, θα το επαναλάβω, να συγχωρούμε.  Προσοχή όμως.    Όχι, να συγχωρήσουμε τον άλλο για το κακό που μπορεί να μας έχει κάνει, αλλά να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας για τον πόνο που δεχτήκαμε να ζήσουμε τόσο καιρό, μέχρις ότου χαλαρώσουμε, μέχρις ότου εκφράσουμε στον άλλο τις ανάγκες και τα συναισθήματά μας, μέχρις ότου τολμήσουμε την αντιπαράθεση, μέχρις ότου, επιτέλους, αναγνωρίσουμε και δεχτούμε την πραγματικότητα, μέχρις ότου κλείσουμε τις εκκρεμότητές μας.    Όσο και αν μας εκπλήσσει, υπεύθυνοι για τα σοκ, τις εσωτερικές συγκρούσεις, το στρες μας, δεν είναι ποτέ οι άλλοι, ούτε τα γεγονότα. Ο τρόπος που δεχτήκαμε το γεγονός, ο τρόπος που το αντιληφθήκαμε, το ερμηνεύσαμε, το φιλτράραμε, αυτός είναι πάντα που γεννάει τον πόνο μας ή την χαρά μας.   Δηλαδή, τελικά, με πολλή αγάπη, χιούμορ και ταπεινότητα, θα πρέπει να ευχαριστήσουμε τον εαυτό μας για την ηλιθιότητά μας και να μας συγχωρήσουμε για το κακό που μας κάναμε.

Οδεύοντας προς το πέρας της οδοιπορίας μας, θα ήθελα να σας πω ότι δεν υπήρξε στόχος μου να σας πείσω ότι οι πεποιθήσεις σας σχετικά με την υγεία και την ασθένεια είναι λανθασμένες.  Ο στόχος μου ήταν να σας δείξω ότι υπάρχει και η άλλη πλευρά.  Σας προσκαλώ να εμβαθύνετε την έρευνά σας, να ενημερωθείτε, να διαβάσετε τα βιβλία που αρχίζουν τώρα να βγαίνουν σχετικά με το θέμα.  Στο κάτω – κάτω, το μήνυμα που μας φέρνει μια τέτοια θεώρηση των πραγμάτων είναι ελπιδοφόρο.  Μας λέει πως αλλάζοντας τις συνήθειες συμπεριφοράς μας, τους τρόπους σκέψης μας, τη συναισθηματική ζωή μας, μπορούμε να εξαλείψουμε την επήρεια των ασθενειών πάνω μας.   Επιπλέον, ακόμα και αν κάπου-κάπου αρρωσταίνουμε, αυτό θα είναι ένα μεμονωμένο συμβάν χωρίς μεγάλο βάρος επάνω μας.  Όπως συνήθιζε να λέει κι ο Φρόυντ, καμιά φορά, ένα πούρο είναι απλώς ένα πούρο.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να σας θυμίσω και να κλείσω με αυτά, τα λόγια του αείμνηστου Barrie Simmons, που ήταν ένας από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ψυχοθεραπείας Gestalt στην Ευρώπη.  Δε θα αναλύσω τα λόγια του γιατί ο ίδιος είχε την ικανότητα να περικλείσει με απλότητα, σε μια μόνο πρόταση κοφτερή και λιτή όλο το νόημα.  Ο Barrie λοιπόν μας έλεγε: «Το καρκινικό κύτταρο είναι το τελευταίο ζωντανό κύτταρο του σώματός σου, που σου φωνάζει: ΞΥΠΝΑ ΚΑΙ ΖΗΣΕ!»

Σας ευχαριστώ…

Νίκος Σπανός
24-10-2012

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ θΩΡΑΚΙΣΗΣ

Μια από τις σημαντικότερες έννοιες που εισήγαγε ο Βίλχελμ Ράιχ στη θεωρία και την πρακτική της ψυχοθεραπείας ήταν η μυϊκή Θωράκιση!  Υποστήριξε δηλαδή ότι οι συνεχείς εσωτερικές συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα σε ένα παιδί, καθώς αυτό μεγαλώνει, οδηγούν σε χρόνιες μυϊκές συσπάσεις σε όλη τη μετέπειτα ζωή του.  Μάλιστα ανάλογα με τη φύση των ενδοψυχικών συγκρούσεων, η θωράκιση εμφανίζεται σε διαφορετικές ομάδες μυών στο κάθε άτομο.

Υπάρχει βέβαια και η φυσική ή προσωρινή μυϊκή σύσπαση, η οποία εμφανίζεται σε κάθε ζωντανό οργανισμό όταν απειλείται, αλλά εγκαταλείπεται όταν η απειλή πάψει να είναι παρούσα.  Η περίπτωση θωράκισης που μας ενδιαφέρει εδώ, δημιουργείται με τον ίδιο τρόπο, αλλά εξαιτίας συνεχών απειλών διατηρείται και μετατρέπεται σε χρόνια, αντιδρώντας τελικά σε μόνιμους, εσωτερικής προέλευσης, κινδύνους, παρά σε απειλές του περιβάλλοντος.  

Για να γίνει λίγο πιο σαφής η παραπάνω θεωρία ας δούμε ένα παράδειγμα.  Φανταστείτε ένα μικρό αγόρι, που καθώς μεγαλώνει ακούει συνεχώς από τους γονείς του το μότο «Οι άντρες δεν κλαίνε!».  Αρχικά δεν το λαμβάνει υπόψη του.  Κάθε φορά όμως που νιώθει λυπημένο και αρχίζουν να αναβλύζουν δάκρυα από τα μάτια του, βλέπει στα πρόσωπα των μεγάλων την αποδοκιμασία.  Μαθαίνει έτσι ότι για να είναι αποδεκτό πρέπει να προσαρμοστεί και να συγκρατεί τα δάκρυά του.  Και τα καταφέρνει!  Πως?  Σφίγγοντας τις αντίστοιχες μυϊκές ομάδες που του επιτρέπουν να ελέγχει τα κλάματα.  Οι ομάδες αυτές για το παράδειγμά μας είναι συνήθως οι μύες του λαιμού, οι μύες γύρω από τα μάτια και το διάφραγμα.  Έτσι, μεγαλώνοντας και έχοντας μπλοκάρει το κλάμα του εκατοντάδες φορές, οι μυϊκές ομάδες που χρησιμοποιούσε σε αυτή του την προσπάθεια, έχουν προγραμματιστεί να είναι μόνιμα σφιγμένες.  Δεν το κάνει πια εκούσια.  Είναι σαν ένα πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που «τρέχει» πια από μόνο του, ανεξέλεγκτο, σε ασυνείδητο επίπεδο.  Το αγόρι έχει πια γίνει άντρας, δεν κλαίει παρά εξαιρετικά σπάνια, αλλά δεν μπορεί καν να φανταστεί ότι αυτό είναι αποτέλεσμα της χρόνιας σύσπασης των μυών που προαναφέραμε.  Αυτή είναι η θωράκιση!  Γιατί είναι σαν να φοράμε έναν σκληρό, άκαμπτο θώρακα στο σώμα μας.

Απ’ όσα ξέρουμε μέχρι σήμερα, η προέλευση της χρόνιας θωράκισης χάνεται στην αρχαιότητα.  Θρυλικά δημιουργήματα που αναπαριστούν την ανθρώπινη συμπεριφορά υποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος είχε θωρακίσει τον εαυτό του πριν αρχίσει η καταγραφή της ιστορίας και κανείς δεν μπορεί να πει τι εισήγαγε μια τέτοια αναγκαιότητα.  Σίγουρα κάποιο γεγονός τρομακτικής σημασίας ξεκίνησε τη θωράκιση του ανθρώπου μιας και είναι σχεδόν παγκόσμιο φαινόμενο και έχει επιβιώσει δια μέσου των αιώνων.  Τίθεται άλλωστε ένα θέμα εάν ο άνθρωπος θα μπορούσε να υπάρξει χωρίς αυτή.

Παρ’ όλο που μεμονωμένα κάποιοι μπορούν, οι μάζες δεν είναι σε θέση να εγκαταλείψουν τη θωράκισή τους χωρίς δραστικές αλλαγές στην κουλτούρα μας και στον τρόπο που σκεφτόμαστε.  Πιθανότατα οι άνθρωποι στο σύνολό τους δεν θα μπορούσαν να κάνουν χωρίς πανοπλία όσο επιμένουμε να δίνουμε έμφαση στην κατοχή υλικών αγαθών.  Το να ξέρουμε πως ξεκίνησε η θωράκιση είναι σημαντικό γιατί μπορεί να μας παρέχει ένα κριτήριο για το αν ο πολιτισμός θα μπορούσε να υπάρχει δίχως αυτή.

Ο Ράιχ θεώρησε ως δεδομένο ότι ο άνθρωπος θωρακίστηκε όταν άρχισε να αυτοαναλύεται, δηλαδή όταν παρατήρησε ότι «αντιλαμβανόταν» τον εαυτό του αλλά και ότι παρατηρούσε τον κόσμο γενικά.  Αυτή η επίγνωση της αυτοπαρατήρησης σαν αντικείμενο προσοχής, προκάλεσε ένα σχίσμα.  Ο άνθρωπος τρομοκρατήθηκε και άρχισε να θωρακίζεται απέναντι στον εσωτερικό τρόμο και την κατάπληξη, σε μια προσπάθεια να ελέγξει τα ίδια του τα συναισθήματα.  Η εκδοχή αυτής της ακολουθίας φαίνεται πολύ πιθανή γιατί ξέρουμε από την κλινική εμπειρία ότι οι άνθρωποι καταστέλλουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την αίσθηση της παράδοσης στον οργασμό.

Ο Ράιχ συμπέρανε την αφετηρία της θωράκισης από τις γνώσεις του επάνω στη σχιζοφρένεια και τις παρατηρήσεις του σχετικά με αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε ο «πανανθρώπινος τρόμος του να ζεις.»  Το να αντιμετωπίσεις το άγνωστο, είναι κάτι που πάντα προκαλεί φόβο.  Το να σταθείς και να το εξετάσεις προκαλεί τρόμο!  Ο Πασκάλ στις «Σκέψεις» του, το αποδίδει αυτό πολύ καλά.  Η κατανόηση λοιπόν του αγνώστου έγινε για τον άνθρωπο καταναγκασμός και πιθανώς έτσι γεννήθηκε και η παρόρμηση προς τη γνώση. 

Αυτό που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι το εξής:  γνωρίζουμε ότι η θωράκιση είναι πιο εκτεταμένη σε πατριαρχικές κοινωνίες, όπου η κυρίαρχη συμπεριφορά είναι αρνητική απέναντι στο σεξ, απ’ ότι σε μητριαρχικές κοινωνίες όπου κυριαρχούν συμπεριφορές αποδοχής του σεξ.  Πρωταρχικά η θωράκιση μειώνει τις γεννητικές αισθήσεις, επηρεάζοντας ιδιαίτερα την παράδοση στον οργασμό, κατά τον οποίο το άτομο φαίνεται να «λειώνει» και να συγχωνεύεται με τον Κόσμο.  [Η «συγχώνευση με τον Κόσμο» υπονοεί μια ολοκληρωτική παράδοση στις σωματικές μας αισθήσεις, σαν και η φύση να έρεε απλά και ανεμπόδιστα.]   Η ζωή χωρίς τη θωράκιση δεν φαίνεται εφικτή σε μια πατριαρχική κοινωνία, αλλά θα μπορούσε ίσως να υπάρξει σε ένα μητριαρχικό σύστημα.

Υπάρχει σημαντική σύγχυση σχετικά με το τί συγκροτεί μια μητριαρχική κοινωνία.  [Οι ανθρωπολόγοι προτιμούν να χρησιμοποιούν τους όρους «πατρογονική» και «μητρογονική» “patrilineal” και “matrilineal” μιας και υπάρχουν τόσες πολλές παραλλαγές και των δυο.  Κάποιες από τις παλαιότερες είναι αρκετά επιτρεπτικές απέναντι στο σεξ, γεγονός που δεν ταιριάζει με τα τυπικά πατριαρχικά συστήματα.  Φαίνεται ότι είναι πολύ πρωτόγονες πατρογονικές κοινωνίες.]   Πολλοί για παράδειγμα δηλώνουν ότι η Αμερική γίνεται με γοργούς ρυθμούς μητριαρχική εξαιτίας της αυξανόμενης επιρροής των γυναικών.  Αυτό όμως είναι μια επιπόλαιη κρίση.  Όταν οι γυναίκες αναλαμβάνουν την ίδια θέση που κατείχαν οι άνδρες σε ένα πατριαρχικό σύστημα, παράγεται μια κοινωνία Αμαζόνων, η οποία πολύ λίγο διαφέρει στα αποτελέσματά της από την πατριαρχία.  Μια πραγματική μητριαρχία είναι ένα «φυλετικό» σύστημα όπου η φυλή, κι όχι η οικογένεια, αποτελεί τη βασική μονάδα.  Όταν μια γυναίκα παντρεύεται παραμένει στη φυλή της ανεξάρτητα από την καταγωγή του συζύγου.  [Στα νησιά “Trobriand”, η γυναίκα πηγαίνει στη φυλή του άνδρα, αλλά οι υπόλοιποι παράγοντες παραμένουν σταθεροί και οι υιοί στην εφηβεία τους επιστρέφουν στη φυλή της μητέρας τους.  Ο πατέρας αναλαμβάνει τη φροντίδα των παιδιών μόνο όταν είναι πολύ μικρά.  Αναγνωρίζεται μόνο σαν ο σύζυγος της μητέρας κι όχι σαν πατέρας.]   Αυτός γίνεται έτσι ένα ανεπίσημο μέλος της φυλής της και αναλαμβάνει ένα δευτερεύοντα ρόλο στην ανατροφή της οικογένειας.

Τα παιδιά παραμένουν μαζί με τους γονείς τους, αλλά λαμβάνουν την εκπαίδευσή τους από τα αρσενικά που είναι συγγενείς της μητέρας τους (συνήθως από τα αδέρφια της).  Αυτό το σύστημα επιτρέπει μια πιο αντικειμενική και ελεύθερη συμπεριφορά απέναντι στις φυσικές ανάγκες και προλαμβάνει τις σεξουαλικές απαγορεύσεις που βρίσκουμε στα πατριαρχικά συστήματα.  Ο ανταγωνισμός μεταξύ των γονέων για την αγάπη του παιδιού είναι ελαχιστοποιημένος και το ίδιο είναι και η ανταγωνιστική πίεση που ακολουθεί όταν ο πατέρας και τα παιδιά επιζητούν και οι δυο την προσοχή μιας γυναίκας.  Σε τέτοιες μητριαρχικές κοινωνίες οι νευρώσεις και το έγκλημα είναι άγνωστα.  Συχνά δεν υπάρχουν καν λέξεις γι’ αυτά!  Παραδόξως, παρ’ ότι στα ενήλικα αγόρια και κορίτσια παρέχεται η ευκαιρία να βρεθούν μαζί κατ’ ιδίων και να μετέχουν ελεύθερα σε σεξουαλική συνεύρεση, το κορίτσι πολύ σπάνια συλλαμβάνει πριν το γάμο.  Αυτό είναι τόσο εντυπωσιακό, που σε κάποιες φυλές δεν κατανοούν τη σχέση ανάμεσα στο σεξ και την εγκυμοσύνη!  [Παράδειγμα οι Αυστραλοί Bushmen και οι κάτοικοι των νησιών Trobriand στη Νέα Γουινέα]

Ανεξάρτητα από το πώς πρωτοξεκίνησε, η θωράκιση εμποδίζει την ολοκληρωτική οργασμική απελευθέρωση (ανακούφιση) κι’ έτσι ο οργανισμός δε βιώνει ποτέ μια πλήρη ικανοποίηση, την οποία συνεχώς πασχίζει να ανακαλύψει.  Με την απώλεια της οργασμικής απελευθέρωσης χάθηκε και η ενότητα του Εγώ με τον Κόσμο (σύμπαν).  Δεν νιώθουμε πια σε επαφή με τη φύση κι ως επακόλουθο παρουσιάζεται μια λαχτάρα για ένωση με καθετί συμπαντικό.  Πιστεύω ότι είναι αυτή η λαχτάρα που κρύβεται πίσω από τη δίψα για γνώση και πρόοδο.  Σύμφωνα με τις συνήθεις ιδέες μας, όλα τα μητριαρχικά συστήματα είναι πολύ πρωτόγονα.  Ο φυσικός τους τρόπος του ζην, παρέχει επαρκή ικανοποίηση και γι’ αυτό τα μέλη τους δεν εξωθούνται προς την επιστημονική πρόοδο.  [Ξανά θα μπορούσε κανείς να διαφωνήσει προς χάριν του αντιθέτου: Οι πρωτόγονοι δεν έχουν αρχίσει να αυτοαναλύονται κι έτσι δεν έχουν αναπτύξει δίψα για τη γνώση.  Η επιστημονική περιέργεια για το πώς αντιλαμβανόμαστε το ότι αντιλαμβανόμαστε, μπορεί να είναι η βάση και για τη θωράκιση και για τη δίψα για γνώση.]   Όταν υπάρχει η θωράκιση, η ενέργεια μπλοκάρεται απ’ το να εκτονωθεί πυελικά και κατευθύνεται πάνω προς τον εγκέφαλο (την άλλη άκρη του οργανισμού) αναζητώντας διέξοδο και ελπίζουμε ότι κάθε νέα ανακάλυψη θα μας παρέχει τις απαντήσεις για να επανακτήσουμε την επαφή μας με το σύμπαν.  [Ο Ράιχ πρότεινε ότι πιθανόν ο ανθρώπινος εγκέφαλος να έγινε τόσο μεγάλος και πολύπλοκος ώστε είναι πλέον περισσότερο ή λιγότερο αυτόνομος και δρα σαν παράσιτο αποστραγγίζοντας την ενέργεια από το σώμα!]   Ιδιαίτερα κοιτάμε προς τον παράδεισο και τον μελετάμε και στοχαζόμαστε πάνω σ’ αυτόν και προετοιμαζόμαστε για το ταξίδι μας εκεί.  Κάπου πάνω εκεί τοποθετούμε και το Θεό μας, ο οποίος θα μας παρέχει ικανοποίηση , αλλά μόνο μετά θάνατον, όταν τα πνεύματά μας θα είναι ελεύθερα από τα θωρακισμένα τους σώματα.  [Εδώ να σημειωθεί ότι ο διάβολος, ο οποίος εμπεριέχει την επιθυμία για τη σάρκα, βρίσκεται στις «κάτωθεν» περιοχές – μετά την πυελική ζώνη.]

Μαζί με τη θωράκιση υπάρχει πάντα και η περιφρόνηση (καταφρόνια).  Η περιφρόνηση προκαλείται από το τράβηγμα της ενέργειας από την πυελική ζώνη επάνω προς το πρόσωπο ώστε να νιώθουμε ανώτεροι απ’ τους άλλους.  Η καταφρόνια είναι βασικά η απόρριψη του γενετήσιου και εκφράζεται ενάντια σε όσα υποκείμενα θεωρούνται περισσότερο σεξουαλικά απ’ τους εαυτούς μας, ή ενάντια σ’ αυτούς που διαφέρουν από εμάς ως προς τη σεξουαλικότητά τους.  Αυτό είναι αληθές οποιοσδήποτε κι αν είναι ο λόγος που εμφανίζεται επιφανειακά σαν αίτιο της περιφρόνησης.

Η θωράκιση είναι αυτό–διαιωνιζόμενη, διότι θωρακισμένοι γονείς ανατρέφουν θωρακισμένα παιδιά.  Η παρούσα αιτία της θωράκισης είναι η αναγκαιότητα εκ μέρους του παιδιού να δεχτεί αφύσικες συμπεριφορές και συνθήκες εκπαίδευσης που καθορίζονται από τους γονείς  και από άλλους.  Ολοκληρώνεται κατά μεγάλο μέρος από τη σύσπαση των μυών, αλλά επίσης ως ένα βαθμό από τη σύσπαση των ιστών του σώματος.  Επιτρέπει στο παιδί να συγκρατεί τις επιθυμίες του και να συμμορφώνεται με ότι του ζητούν.  Σε κάθε περίπτωση, ο συγκεκριμένος τύπος του θώρακα (της πανοπλίας) που χρειάζεται, καθορίζει το μελλοντικό χαρακτήρα του υποκειμένου και θα μπορούσε κανείς να αναφέρεται σε αυτόν σαν χαρακτηρο – θώρακα.  Ο θώρακας αυτός είναι ένα αποτέλεσμα της νηπιακής σεξουαλικής σύγκρουσης και ο σκοπός του είναι να επιλύσει αυτή τη σύγκρουση.  Προσπαθεί να το κατορθώσει αλλάζοντας τη συνήθη συμπεριφορά του Εγώ, ειδικά δε κάνοντάς τη αρνητική προς το σεξ.  Το τελικό προϊόν είναι η ελάττωση της κινητικότητας του οργανισμού (λίγο πολύ όπως η απώλεια της  κινητικότητας της αμοιβάδας όταν την κεντρίζεις), η οποία προστατεύει το Εγώ τόσο από εσωτερικούς όσο και από εξωτερικούς κινδύνους.

Με έναν περιορισμένο τρόπο, ο θώρακας ποικίλει στις αντιδράσεις απέναντι σε ερεθίσματα ευχαρίστησης και πόνου.  Δηλαδή σε ευχάριστες καταστάσεις είναι κάπως χαλαρωμένος ενώ σε οδυνηρές περιστάσεις συσφίγγεται.  Αλλά όσο πιο άκαμπτη είναι η πανοπλία μας, τόσο λιγότερο προσαρμοστική είναι η συμπεριφορά μας όταν αντιμετωπίζουμε νέες καταστάσεις.  Ακόμη κι ένας υγιής οργανισμός θωρακίζεται σε επικίνδυνες περιστάσεις, αλλά εγκαταλείπει τη θωράκιση εντελώς στις ευχάριστες καταστάσεις.  Όταν ο θώρακας είναι σκληρός και χρόνιος, ο οργανισμός για να τον ανεχτεί συστέλλεται και βιώνει τρόμο όταν εμφανίζεται μεγάλη διαστολή και κίνηση.  Έχει μια αίσθηση ότι κομματιάζεται  και χάνει τον έλεγχο.  Αυτό, ο Ράϊχ το αποκαλούσε ο τρόμος του να ζεις.  [Ο τρόμος του να ζεις συναντάται ιδιαίτερα όταν αφαιρείται όλη η πανοπλία και ο οργανισμός δέχεται  σε πλήρη παράδοση το αντανακλαστικό του οργασμού.]

Αν η θωράκιση προλαμβάνει ένα παιδί απ’ το να φτάσει το γεννητικό επίπεδο, αυτό παραμένει σε ένα νηπιακό στάδιο του χαρακτήρα.  Στις δυτικές πατριαρχικές κοινωνίες η διαμόρφωση του χαρακτήρα του ενήλικου ξεκινάει με μια ιδιαίτερη λύση του Οιδιπόδειου συμπλέγματος, η οποία είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από τους ψυχαναλυτές.   [Ο Μαλινόφσκι ανακάλυψε ότι οι κάτοικοι των νησιών Trobriand δεν ανέπτυσσαν Οιδιπόδειο σύμπλεγμα]

Η θωράκιση αναπτύσσεται μαζί με μια σωματική αίσθηση καταπίεσης και πάντα εμπλέκει ομάδες μυών που σχηματίζουν μια λειτουργική μονάδα.  Έτσι, ένα παιδί που στρέφει για παράδειγμα την οργή του για την βάναυση εκπαίδευση σχετικά με τη χρήση της τουαλέτας, σε μια αγχώδη προσπάθεια να ευχαριστήσει τους απαιτητικούς γονείς του, θα συσπά τους μύες των γλουτών και το πυελικό επίπεδο.  Ο θώρακας, που προκαλείται από το φόβο της τιμωρίας, είναι πλαστός εις βάρος των ενορμήσεων του «id» και περιέχει τους βασικούς κανόνες και τις απαιτήσεις που οδηγούν σ’ αυτό.  Το Εγώ μοιάζει να είναι ενδυναμωμένο, γιατί ένα μέρος από τις ενστικτώδεις ενεργειακές πιέσεις καταπιέζονται (κρατιούνται κάτω) από την πανοπλία.  Αλλά στην πραγματικότητα, ο θώρακας εμποδίζει τα ερεθίσματα από τον εξωτερικό κόσμο να φτάσουν στον οργανισμό με την πλήρη τους ισχύ και έτσι γίνεται ακόμη δυσκολότερη η εκπαίδευση σε άλλους τομείς.  Μακροπρόθεσμα, η καταστολή (η θωράκιση – η απώθηση των παρορμήσεων) δεν αποτελεί πραγματική λύση, αλλά μόνον ένα τέχνασμα που χρησιμεύει αργότερα σαν βάση για τις νευρωτικές συγκρούσεις και τη διαμόρφωση των συμπτωμάτων.  Με άλλα λόγια δεν επιτρέπει μια σεξο-οικονομική  [Όπως την ονόμασε ο Ράιχ]  ρύθμιση της ενέργειας και η ένταση συνεχίζει να αυξάνεται.

 

Ο Alexander Lowen, μαθητής του Ράιχ και διάσημος σωματικός ψυχοθεραπευτής στην Αμερική, έχει βελτιστοποιήσει μια μεγάλη σειρά ασκήσεων, οι οποίες βοηθούν στο «σπάσιμο» της θωράκισης.  Τέτοιες ασκήσεις χρησιμοποιούμε συχνά στις ομάδες αυτογνωσίας ενηλίκων για να μαλακώσουμε τις χρόνιες αυτές μυϊκές εντάσεις που μας ταλαιπωρούν όλους μας.  Εξαιτίας της ύπαρξης της πανοπλίας μας, η δουλειά με το σώμα μπορεί να επιταχύνει σημαντικά τη διάρκεια της διαδικασίας και να παράγει καλύτερα αποτελέσματα.  Η κλασική ψυχανάλυση στηριζόμενη αποκλειστικά σε νοητικά εργαλεία (μεταβίβαση, προβολή, όνειρα, κλπ,), χρειαζόταν πολλά χρόνια για να επιφέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα.  Η εμπλοκή του σώματος όμως, που εισήγαγε ο Ράιχ, προσφέρει νέες δυνατότητες και ανοίγει νέους ορίζοντες στην εξερεύνηση του ανθρώπινου ψυχισμού.  Ας τις εκμεταλευτούμε.

Νίκος Σπανός

__________________________________________

Βιβλιογραφία:

Vilhelm Reich, Caracter Analysis

Elsworth Baker, Man in the trap

Alexander Lowen, Fear of life

AlexanderLowen, Bioenergetics

Vilhelm Reich,  the murder of Christe 

Ken Dychtwald, BodyMind